ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΑ ΣΟΦΙΑΣ
ΟΙ 7 ΣΟΦΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην Αρχαία Ελλάδα τον 7ο αιώνα προ Χριστού ενέχουν κάποιες ομοιότητες με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη σύγχρονη Ελλάδα. Την εποχή εκείνη οι διάφορες ελληνικές εποχές έβγαιναν σταδιακά από μια σκοτεινή περίοδο αβεβαιότητας (Δωρικός Μεσαίωνας) και οι πόλεις σταδιακά μεγάλωναν σε βάρος των χωριών, που συγκέντρωναν παλιότερα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των Ελλήνων.
Μέσα στις συνθήκες αυτές οι νέες πόλεις αντιμετώπισαν δυσκολίες, καθώς οι νέοι κάτοικοί τους αντιλήφθηκαν πως η απλοϊκή ηθική του χωριού που κουβαλούσαν στις αποσκευές τους, δεν ταίριαζε στους σύνθετους Θεσμούς των νέων τους πόλεων. Εμφανίστηκε, τότε, η ανάγκη για έναν επανακαθορισμό των αξιών των νέων αστών μέσα από συστήματα νόμων και ιεράρχηση ιδανικών, που θα διαμόρφωναν τη νέα τους ταυτότητα.
Η ανάγκη αυτή γέννησε και τους 7 Σοφούς, που με τα φιλοσοφικά τους παραγγέλματά τους διέπλασσαν το νομοταγή, συνειδητό πολίτη της ελληνικής αρχαιότητας, σφραγίζοντας για πάντα την ταυτότητα του Δυτικού πολιτισμού και αποτελώντας οδοδείκτη των σύγχρονων νέων Ελλήνων.
Ας διαβάσουμε, λοιπόν, κάποια από τα αθάνατα αποφθέγματά τους, όπως εμφανίζονται στα γραπτά του Διογένη του Λαέρτιου.
Κλεόβουλος, γιος του Ευαγόρα, από τη Λίνδο.
- Όλα να γίνονται με μέτρο.
- Να διατηρείς σε καλή κατάσταση το σώμα σου και την ψυχή σου.
- Καλύτερα πολυμαθής παρά αμαθής, καλύτερα φιλήκοος παρά φλύαρος.
- Τίποτα να μην κάνεις με τη βία, να μισείς την αδικία.
- Να κυριαρχείς στα πάθη σου, να διαλύεις τις έχθρες, τον εχθρό του λαού να θεωρείς εχθρό σου.
- Η γυναίκα σου να είναι από τη δική σου τάξη, γιατί αν είναι ανώτερη, θα αποκτήσεις αφεντικά και όχι συγγενείς,
- Αν είσαι πλούσιος, μην υπερηφανεύεσαι, αν είσαι φτωχός, μην ταπεινώνεσαι.
- Να πράττεις, γνωρίζοντας πως κάποτε θα πεθάνεις.
- Μη χάνεις το χρόνο σου σε ανούσια πράγματα.
- Να δίνεις τη ζωή σου για την πατρίδα σου.
- Να συμπάσχεις με τους δυστυχισμένους.
Σόλωνας, γιος του Εξηκεστίδη, από την Αθήνα.
- Ποτέ καμία υπερβολή.
- Διατήρησε την ακεραιότητα του χαρακτήρα σου.
- Σφράγισε τα πολλά λόγια με σιωπή, σπάσε τη σιωπή σου την κατάλληλη στιγμή.
- Μην αποκτάς βιαστικά φίλους. Τους αληθινούς φίλους σου, όμως, μην τους απορρίπτεις βιαστικά.
- Μόνο αν μάθεις να εξουσιάζεσαι, μπορείς να εξουσιάζεις.
- Πριν ζητήσεις από τους άλλους να λογοδοτήσουν, να είσαι έτοιμος να λογοδοτήσεις κι εσύ.
- Οι συμβουλές σου να είναι όχι για τα ευχάριστα ζητήματα αλλά για τα σημαντικά.
- Αν δεν δεις κάτι μη το λες, αν δεν γνωρίζεις καλά μία κατάσταση κράτα τη σιωπή σου.
- Από τα φανερά να συμπεραίνεις τα αφανή.
- Να υποχωρείς μπροστά στο δίκαιο.
- Να αμύνεσαι απέναντι στη βίαιη και προσβλητική συμπεριφορά.
- Να σκέφτεσαι με άνεση χρόνου, να πράττεις, όμως, ταχύτατα.
Χίλωνας, γιος του Δαμάγητου, από τη Λακεδαίμονα.
- Μην κακολογείς τους πλησίον σου, γιατί θα ακούσεις πράγματα που θα σε στενοχωρήσουν.
- Στα δείπνα των φίλων σου να πηγαίνεις αργά, στις ατυχίες τους, όμως, γρήγορα.
- Δείξε σεβασμό στους γεροντότερους και αυτόν που πέθανε μακάριζέ τον, .
- Να προτιμάς να ζημιώνεσαι, παρά να κερδίζεις ανέντιμα.
- Να μην επιθυμείς πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν.
- Η γλώσσα σου να μην προτρέχει της διάνοιας σου, να συγκρατείς το θυμό σου.
- Να κυβερνάς συνετά και να προστατεύεις το σπιτικό σου.
- Να υπακούς στους νόμους.
- Όταν σου περισσεύουν τα αγαθά, κάνε χάρες.
- Απέναντι στους αισχρούς ανθρώπους να παραμένεις ήρεμος, για να σε ντρέπονται, μάλλον, παρά να σε φοβούνται.
- Ως παιδί να είσαι κόσμιος, ως έφηβος εγκρατής ως μεσήλικας δίκαιος, ως γέροντας λογικός, πεθαίνοντας να είσαι άλυπος.
Θαλής, γιός του Εξαμία, από τη Μίλητο
- Να μην καλλωπίζεις την εξωτερική σου εμφάνιση, αλλά να μένεις ωραίος στη συμπεριφορά σου.
- Να μην επιτρέπεις διαβολές να σε επηρεάζουν σε βάρος προσώπων που κέρδισαν την εμπιστοσύνη σου.
- Να μην πλουτίζεις με ανέντιμο τρόπο.
- Οι φροντίδες που προσφέρεις στους γονείς σου θα είναι και αυτές που θα λάβεις από τα παιδιά σου.
- Η οκνηρία οδηγεί σε οδυνηρές καταστάσεις.
- Βλαβερό πράγμα να μην ελέγχεις τον εαυτό σου.
- Όσα κακά συμβαίνουν, κρύβε τα εντός του οίκου σου.
- Καλύτερα να σε φθονούν, παρά να σε λυπούνται.
- Να τιμάς την προνοητικότητα.
- Να συναναστρέφεσαι σοφούς.
- Να διεκπεραιώνεις τις υποθέσεις σου με θάρρος.
Πιττακός, γιός του Υρραδίου, από τη Λέσβο
- Μάθε να διακρίνεις σε όλα την κατάλληλη στιγμή.
- Μη μιλάς για ό,τι σκοπεύεις να κάνεις, γιατί, αν δεν τα καταφέρεις, όλος ο κόσμος θα σε περιγελάσει.
- Ό,τι δεν σου αρέσει στους άλλους, μην το κάνεις ο ίδιος.
- Αγαθά που σου εμπιστεύτηκαν, επίστρεψέ τα.
- Δείξε ανοχή στις μικρές ζημιές που σου προκαλούν οι διπλανοί σου.
- Σίγουρο να θεωρείς μονάχα ό,τι έχει οριστικά τελειώσει, γιατί το μέλλον είναι ασαφές.
- Να επιθυμείς πράγματα άφθαρτα στο χρόνο: ευσέβεια, παιδεία, σωφροσύνη, αλήθεια, πίστη, πείρα, επιδεξιότητα, συνεργασία, επιμέλεια, νοικοκυροσύνη.
- Να εξετάζεις προσεκτικά το χαρακτήρα του ανθρώπου που κρίνει τους άλλους.
- Να κατηγορείς κάποιον μόνο όταν είναι παρών.
- Όταν κάνεις λάθος, να το παραδέχεσαι.
Βίαντας, γιος του Τεύταμου, από την Πριήνη
- Οι πιο πολλοί άνθρωποι είναι κακοί.
- Μη βιάζεσαι να αναλάβεις κάτι. Όταν, όμως, το αρχίζεις φρόντισε να το ολοκληρώνεις.
- Να μισείς τη βιαστική ομιλία, γιατί στο μέλλον θα μετανιώσεις πικρά, για όσα δεν μπορείς πλέον να ανακαλέσεις.
- Να αναλύεις τις καταστάσεις.
- Μην επαινείς τον πλούσιο, αν είναι άνθρωπος χωρίς αξία.
- Να παίρνεις με την πειθώ και όχι με τη βία.
- Να μην κάνεις την αρχή στις ύβρεις.
- Στα νιάτα σου κοίταξε να κερδίσεις τα μέσα για μια άνετη ζωή, στα γηρατειά σοφία.
- Με τα έργα σου θα αποκτήσεις μνήμη, με τις περιστάσεις σεβασμό, με τη συμπεριφορά σου γενναιότητα, με τον κόπο εγκράτεια, με τον φόβο ευσέβεια, με τον πλούτο φιλίες, με το λόγο πειθώ, με τη σιωπή αξιοπρέπεια, με το μυαλό δικαιοσύνη, με την τόλμη ανδρεία, με τις πράξεις σου δύναμη, με το καλό σου όνομα εξουσία.
Περίανδρος, γιος του Κύψελου, από την Κόρινθο
- Η άσκηση είναι το παν.
- Ωραίο πράγμα η ησυχία, επικίνδυνο πράγμα η αναίδεια.
- Οι ηδονές είναι εφήμερες, οι αρετές αιώνιες.
- Όταν ευτυχείς, να είσαι μετρημένος, όταν δυστυχείς φρόνιμος.
- Φρόντισε όσο ζεις να σε επαινούν, για να σε μακαρίζουν όταν πεθάνεις.
- Με τους φίλους σου να είσαι ο ίδιος στις ευτυχίες και στις δυστυχίες.
- Σταμάτησε τη συναναστροφή με όποιον αναγνωρίσεις ως κακό.
- Μην κοινοποιείς τα μυστικά.
- Οι νόμοι σου να είναι παλιοί, τα φαγητά σου φρέσκα.
- Μην αρκείσαι στο να τιμωρείς αυτούς που αδικούν, αλλά να εμποδίζεις και όσους πρόκειται να το κάνουν.
- Κρύβε τη δυστυχία σου για να μη δώσεις χαρά στους εχθρούς σου.